تصرف عدوانی

- تصرف عدوانی از جمله جرایم شایع علیه اموال و مالکیت است.

- تصرف عدوانی علاوه بر دارا بودن جنبه کیفری ، واجد جنبه حقوقی نیز بوده و قانونگذار در قانون آئین دادرسی مدنی ( مواد 158 تا 177 ) را به آن اختصاص داده است که همین امر سبب ساز ایجاد اختلافات بسیاری مابین حقوقدانان و میان محاکم دادگستری در خصوص عناصر تشکیل دهنده این جرم گردیده است.

- تعریف قانونی تصرف عدوانی : ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیر منقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می نماید.

- تصرف عبارت است از استیلای مادی و عرفی انسان بر مال به قصد استفاده از آن به نفع خود.

انواع تصرف :

1-      تصرف قانونی : تصرفات مالک حقیقی است.

2-      تصرف غیرقانونی : تصرف در مال غیر ، بدون اذن مالک و قانون.

- عدوان : صفت تصرف بدون مجوز قانونی است.

ارکان تشکیل دهنده دعوای تصرف عدوانی :

1-      سابقه تصرف شخص شاکی در گذشته مانند ارائه سند مالکیت و ...

2-      مال غیرمنقول باشد.

3-      عدم رضایت متصرف سابق.

4-      لحوق تصرفات خوانده.

- مثلا"شما مالک یک قطعه زمین کشاورزی می باشید و مدت 5 سال است که در آن تصرف داشته و مشغول کشاورزی می باشید.         حال فردی بدون رضایت شما این مال غیرمنقول شما را از تصرفتان خارج کرده است و به عبارتی دیگر خودش در آن کشاورزی  می کند و یا اینکه آثار تصرفش مشهود باشد و شما نیز با طرح دعوی ، تصرف عدوانی اعاده وضع به حال سابق را خواستار          می شوید.

- در دعوای تصرف عدوانی ، ارائه سند مالکیت دلیل بر سابقه تصرف و استفاده از حق می باشد.

حالات تصرف عدوانی :

1-      حقوقی

2-      کیفری

1- تصرف عدوانی با رویکرد حقوقی :

-          ماده 158 قانون آئین دادرسی مدنی تصرف عدوانی را تعریف کرده است.

-          این تعریف فقط شامل اموال غیرمنقول است ، پس اگر کسی بصورت عدوانی اتومبیل یا تلفن همراه یا مال منقول دیگر را از تصرف او خارج سازد ، تعریف فوق این موارد را شامل نمی شود.

-          چنانچه شخصی ملک خود را برای مدتی رها کند ، به نحوی که هیچ تصرفی بر آن نداشته باشد و شخص دیگری در این مدت ، ملک مورد نظر را تصرف نماید ، تعریف مذبور شامل این مورد نخواهد بود ، زیرا متصرف فعلی ، مال را از تصرف متصرف سابق خارج نکرده ، بلکه ملکی را که قبلا" از تصرف وی خارج شده بود را تصرف کرده است.

2- تصرف عدوانی با رویکرد کیفری :

-          قانونگذار در ماده 690 قانون مجازات اسلامی از واژه (( متعلق )) استفاده کرده است و این تدبیر می تواند حاکی از این موضوع باشد که وی در بعد کیفری مالکیت را مهم دانسته و برای اثبات جرم تصرف عدوانی احراز مالکیت شاکی را ضروری تلقی کرده است.

-          وجه مشترک بین تمام دعاوی تصرف این است که خوانده بدون رجوع به مقامات قانونی ، از قوا و وسایل شخصی خود استفاده کرده و راسا"مال را از ید تصرف سابق خارج نموده و یا مزاحم و مانع استفاده او گردیده است.